Dostęp otwarty
GRY O PRZYSZŁOŚĆ: SZCZEGÓLNY PRZYPADEK EDUKACJI DO INFOWOLNOŚCI
Tadeusz MICZKA1
Język publikacji: polski
Artykuł w czasopiśmie
Numer specjalny Lech W. Zacher in memoriam
Transformacje Nr 3 (118) 2023, Data publikacji: 29 września 2023r.
Słowa kluczowe: gra, edukacja medialna, infowolność, cyberlibertarianizm, cyberpaternalizm, dekompozycja, odpowiedzialność, teoria gier
Streszczenie Artykuł kontynuuje ideę zaczerpniętą z książki Lecha W. Zachera Gry o przyszłe światy. Nowe media stały się zarówno stałymi elementami codzienności współczesnego człowieka, jak i znakami postępu cywilizacyjnego. Muszą więc odgrywać coraz większą rolę w procesach uczenia się, edukacji szkolnej i pozaszkolnej, rolę znacznie wykraczającą poza znaczenie pomocy dydaktycznych znanych dotychczas w tych procesach. Edukacja nie może ignorować najważniejszych zmian, jakie zachodzą w otoczeniu każdego człowieka. Od kilkudziesięciu lat podejmowane są próby oswajania multimediów w różnych koncepcjach i formach edukacji medialnej, ale nie przynoszą one satysfakcjonujących efektów pedagogicznych, ponieważ ekspansja multimediów wciąż trwa i towarzyszy jej kryzys tradycji, nauki (zwłaszcza sztuki) i wartości. Popieram uporczywe prace nad skutecznymi modelami edukacji medialnej (czy raczej multimedialnej), uwzględniającej specyficzne kultury narodowe, społeczności wielonarodowe i religie, ale w swoim artykule koncentruję się wyłącznie na zjawisku wolności informacyjnej, tzw. infowolności, która jest silnie związana z tymi nowymi obszarami pedagogiki. Moim zdaniem problem wolności oferowanej przez mobilne, osobiste i niemal wszechobecne nowe media, ich producentów i decydentów politycznych wykracza poza aspekty czysto pedagogiczne. Odnosi się ona (nawet jeśli nie teraz, to w przyszłości) do myślenia i zachowania każdego człowieka i dlatego powinna być traktowana jako punkt wyjścia do refleksji nad ich współczesną kondycją mentalną i materialną. Mimo nadmiaru informacji, jaki odczuwają użytkownicy multimediów, i ogromnego potencjału aktywności, jaki oferuje im (tzw. konsumentom zmieniającym się w prosumentów) tzw. kultura partycypacyjna, przyjmuję krytyczne założenie Lawrence'a Lessiga, że w tym przypadku nie mamy do czynienia z wolnością zmieniającą się w samowolę, jest to raczej "wolność poprzez kontrolę". Taka postawa ma istotne konsekwencje dla procesów dydaktycznych i edukacyjnych. Wyjaśniam tę pozorną opozycję, komentując gorące spory cyberlibertarian, głoszących całkowitą wolność Internetu, i cyberpaternalistów, dowodzących, że w komunikacji sieciowej jest więcej inwigilacji i kontroli niż przed pojawieniem się tego elektronicznego metamedium. Dowodzę, że dominujący kierunek edukacji medialnej wskazuje praktyka komunikacyjna, która pokazuje, że nowe media bardziej niż tradycyjne ograniczają wolność jednostki oraz poszerzają zakres i możliwości wpływu władzy (głównie po
Instytut Nauk o Kulturze, Wydziała Humanistyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska
ORCID: 0000-0002-0464-9793
E-mail: tadeusz.miczka@us.edu.pl