Dostęp otwarty
DEHUMANIZACJA RZECZYWISTOŚCI? PORÓWNANIE SUBIEKTYWNEJ REALNOŚCI DESYGNATÓW WYBRANYCH POJĘĆ W BADANIACH Z 1989, 2004 ORAZ 2020 ROKU
Krzysztof MUDYŃ1
Transformacje cywilizacyjne – Od teorii do praktyki politycznej
Język publikacji: polski
Artykuł w czasopiśmie
Transformacje Nr 1 (108) 2021, Data publikacji: 18 marca 2021r.
Słowa kluczowe: subiektywna realność pojęć, ujęcie diachroniczne, choroba, wirus, dusza, grzech, szatan
Streszczenie Celem referowanych badań było porównanie ocen stopnia subiektywnej realności desygnatów 40 różnych pojęć i prześledzenie zmian jakie zaszły pomiędzy rokiem 2004 (poprzednie badania) a rokiem 2020. Uwzględniono też wyniki analogicznych badań z roku 1989. Każdorazowo osobami badanymi byli studenci psychologii UJ. Wykorzystano autorską metodę „Słowa i Rzeczy” (SiR). W ostatnich badaniach uczestniczyło 135 osób. Sformułowano dwie hipotezy: 1) Pojęcia związane ze zdrowiem (Choroba, Wirus, Zdrowie), jeśli rozpatrywać je łącznie, uzyskają wyższe oceny realności w porównaniu z badaniami z 2004 roku, 2) Pojęcia o konotacjach religijnych (Dusza, Grzech, Szatan, Przeznaczenie), rozpatrywane łącznie, stracą na subiektywnej realności. Do porównań międzygrupowych zastosowano test U Manna-Whitney’a oraz Anovę rang Kruskala-Wallisa. Hipoteza pierwsza nie została rozstrzygnięta, gdyż stwierdzona różnica oscylowała na granicy statystycznej istotności (p=0,058). Odnotowano jednak istotne podwyższenie subiektywnej realności w odniesieniu do desygnatów pojęcia Choroba (p=0,010). Natomiast w przypadku drugiej hipotezy różnice okazały się bardzo znaczące (p=0,001). Spośród pozostałych pojęć znacząco straciła na realności Opinia publiczna (p=0,026), natomiast zyskał Krasnoludek (p=0,001), do czego przypuszczalnie przyczyniła się twórczość J. R. Tolkiena i adaptacje filmowe jego utworów. W konkluzji autor sugeruje, że projekcyjna metoda SiR może być wykorzystywana do monitorowania zmian zachodzących w interesujących badacza grupach, a także w odniesieniu do większych społeczności. Zmiany subiektywnej realności desygnatów pojęć można rozpatrywać pod kątem wartości utajonych. SiR można traktować jako narzędzie komplementarne wobec metod bezpośrednich lub wykorzystywać je samodzielnie
Akademią Ignatianum, Kraków, Polska
ORCID: 0000-0001-6177-7241
E-mail: km.krzysztof.mudyn@gmail.com