Dostęp otwarty
NEOLUDDYZM JAKO KATEGORIA ANALITYCZNA – PRÓBA KONCEPTUALIZACJI
Maciej D. KRYSZCZUK1
W poszukiwaniu nowych podejść i interpretacji
Język publikacji: polski
Artykuł w czasopiśmie
Transformacje Nr 1-2 (96-97) 2018, Data publikacji: 6 czerwca 2018r.
Słowa kluczowe: neo-luddyzm, kapitalizm, podział pracy
Streszczenie Idee i postawy określane mianem „neo-luddyzmu” są obecne w doktrynach i działaniach obejmujących różne aspekty życia społecznego – w sferze pracy i konsumpcji (gospodarka), władzy (polityka), a także w nauce czy technice (sfera kulturowa). Prezentując kategorię neo-luddyzmu skupiamy się na zagadnieniu przyszłości pracy ludzkiej – ze szczególnym naciskiem na zmiany fordowskiego modelu zatrudnienia i stosunków przemysłowych. Współczesny neo-luddyzm wyrasta z przekonania, że współczesne społeczeństwa nie mogą samoistnie zmienić nowoczesnego podziału pracy i oficjalnych instytucji regulujących tę sferę. W artykule scharakteryzowano intelektualne źródła neo-luddyzmu, zaproponowano typologię i wskazano na jej inklinacje z badaniami współczesnych rynków pracy. Rozróżniamy cztery typy neo-luddyzmu. Rozróżniamy cztery typy neo-luddyzmu. Ekonomiczni neo-luddyści (1) kierują się odruchami anty-libertariańskimi i opowiadają za reagraryzacją lub reindustrializacją, celem zapobieżenia bezrobociu i degradacji zastanego ładu społeczno-ekonomicznego. Postawa ta wiąże się w sferze ekonomicznej z neo-luddyzmem romantyczno-ludycznym (2), związanym z ruchami kwestionującymi nowoczesną produkcję przemysłową i korporacjonizm, jednocześnie korzystającymi z nowoczesnych technologii i wolnego rynku. Przejawia się on w modzie na wegetarianizm i naturalistyczny eskapizm, ale też ruchy miejskie czy organizacje sprawiedliwego handlu („fair trade”). Odmiana romantyczno-ludyczna może mieć konotacje religijne powiązane z lokalną obyczajowością ludową – podobnie jak (3) neo-luddyzm duchowo-ideologiczny, który tworzą apologeci grup pierwotnych, takich jak rodzina, naród czy wspólnota religijna; w odróżnieniu od neoluddystów ekonomicznych - nacisk na wydajność i racjonalność gospodarowania proponują zastąpić wartościami poza ekonomicznymi związanymi z życiem zbiorowym lub samorozwojem osobistym. Charakteryzuje się ideologicznie motywowanym sceptycyzmem wobec głównego nurtu nauki i techniki oraz, ogólnie rzecz biorąc, epistemologii materialistycznej (Technopol). Osobnym wątkiem jest tak zwany neo-luddyzm anarchistyczny (4), który bezpośrednio czerpie inspirację z taktyki sabotażu stosowanej przez pierwotnych luddystów. Atakuje państwo, technologię i naukę (techferę) metodami zapożyczonymi od "wroga". Jego przedstawicielami są np. anarchoprymitywiści, kulturowisabotażyści, przedstawiciele kultury cyberpunkowej, hakerzy, itp.
E-mail: Maciej.kryszczuk@gmail.com