Dostęp otwarty
JAK LUDZIE Z INKLINACJAMI DEONTOLOGICZNYMI I UTYLITARYSTYCZNYMI RÓŻNIĄ SIĘ W ROZUMOWANIU MORALNYM?
Anna Macko1
FILOZOFIA – POSTRZEGANIE I OBRAZOWANIE ŚWIATA I ŻYCIA
Język publikacji: polski
Artykuł w czasopiśmie
Transformacje Nr 1–2 (88–89) 2016, Data publikacji: 10 maja 2016r.
Słowa kluczowe: deontologiczne inklinacje, utylitarystyczne inklinacje, rozumowanie moralne, szkoda uboczna, prawdopodobieństwo szkody, wielkość szkody
Streszczenie W badaniu porównano surowość ocen moralnych i wrażliwość na różne aspekty sytuacji podczas dokonywania ocen moralnych przez ludzi z utylitarystycznymi i deontologicznymi inklinacjami w rozumowaniu moralnym. Zbadano 240 studentów, którzy dokonywali ocen moralnych w dwóch scenariuszach opisujących decyzje biznesowe, a następnie odpowiadali na dylematy moralne ujawniających ich inklinacje moralne. Wyniki wykazały, że osoby z utylitarystycznymi inklinacjami były bardziej wrażliwe w swoich ocenach na wielkość ubocznej szkody spowodowanej przez działania i korzyści uzyskane dzięki działaniu oraz, w mniejszym stopniu, na prawdopodobieństwo wystąpienia ubocznej szkody. Osoby o inklinacjach deontologicznych z kolei były bardziej wrażliwe na informacje dotyczące prawdopodobieństwa wystąpienia ubocznej szkody oraz w pewnym stopniu na wielkość ubocznej szkody. Wyniki pokazały więc, że rozumowanie moralne ludzi z utylitarystycznymi i deontologicznym inklinacjami (mierzonymi odpowiedziami w dylematach moralnych) nie odpowiada ściśle klasycznie rozumianym teoriom utylitaryzmu i deontologii. Osoby o inklinacjach deontologicznych ujawniały bowiem pewną wrażliwość na wielkość ubocznej szkody, podczas gdy ludzie z utylitarnych inklinacjami nie zawsze byli wrażliwi na prawdopodobieństwo ubocznych szkód. Uzyskane wyniki pokazały ponadto, że osoby z inklinacjami utylitarystycznymi były łagodniejsze w swoich ocenach potępienia działań prowadzących do ubocznych szkód niż osób z deontologicznymi inklinacjami.
Akademia Leona Koźmińskiego, Katedra Psychologii Ekonomicznej
E-mail: amacko@kozminski.edu.pl