Dostęp otwarty
PROBLEM POJĘCIA „DOŚWIADCZENIE MISTYCZNE”. O EPISTEMOLOGII MISTYKI SŁÓW KILKA
Dorota Brylla1
FILOZOFIA – POSTRZEGANIE I OBRAZOWANIE ŚWIATA I ŻYCIA
Język publikacji: polski
Artykuł w czasopiśmie
Transformacje Nr 1–2 (88–89) 2016, Data publikacji: 10 maja 2016r.
Słowa kluczowe: wydarzenie mistyczne, Bóg, byt, solipsyzm monistyczny, Karl Albert, Rudolf Otto
Streszczenie Artykuł wysuwa pojęcie alternatywne względem używanego powszechnie „doświadczenia mistycznego”, sugerując, że w sytuacji wydarzenia mistycznego w jego finalnej fazie, szczytowym (tj. unitywnym; unio mystica) stadium trudno jest utrzymać pojęcie „doświadczenie” w ogóle. W zamian za to proponuję w szkicu niniejszym, aby – mówiąc o mistyce religijnej i mistyce filozoficznej – posługiwać się właśnie wyrażeniem „wydarzenie mistyczne”. Można to rozumieć jako swoistą transformację dominującego w tej materii dyskursu. Prezentowana przeze mnie optyka zdeterminowana została okolicznością, że mistyk w ostatecznej fazie wydarzenia mistycznego nie doświadcza dłużej w istocie niczego. Podmiot mistyczny nie doświadcza nawet samego bytu (Bytu)/Boga w jego totalności – jest wszak z nim jednym: nawet nie jego „częścią”, tylko po prostu nim samym. Mistyczne „ja” nie „dostrzega”, nie doświadcza całości, pełni bytu (Boga) jako nieróżnego od siebie (i od czegokolwiek innego), jest bowiem tym czymś. Następuje anihilacja indywidualnej jaźni i zlanie się z Bogiem (bytem), tak że odtąd pozostaje tylko jedność. Stąd pojęcie „doświadczenie”, jako z istoty coś zachowującego oddzielność podmiotu od przedmiotu, utrzymującego dialektykę i epistemiczną dychotomiczność, zdaje się nie korespondować z rzeczywistym charakterem mistycznej unii.
Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Humanistyczny
E-mail: d.bryll@ifil.uz.zgora.pl