Dostęp otwarty
CZY HISTORIA JEST NAUKĄ TYLKO O PRZESZŁOŚCI?
Damian Bębnowski1
FILOZOFIA – POSTRZEGANIE I OBRAZOWANIE ŚWIATA I ŻYCIA
Język publikacji: polski
Artykuł w czasopiśmie
Transformacje Nr 1–2 (88–89) 2016, Data publikacji: 10 maja 2016r.
Słowa kluczowe: historia, teoria i metodologia historii, filozofia, panhistoria
Streszczenie Artykuł stanowi teoretyczno-metodologiczne rozważania dotyczące przedmiotu nauki historycznej. Analiza przykładowych ujęć przedmiotu historii zaczerpniętych z historiografii powszechnej ukazuje wielowiekową ewolucję myśli historycznej. Jest to jednocześnie punkt wyjścia dla prezentacji nowego rozumienia historii, którą można zdefiniować jako naukę o konkretnej rzeczywistości w określonej czasoprzestrzeni wraz z wszelkimi elementami i zależnościami składającymi się na ową rzeczywistość. Dzięki temu istnieje możliwość rozciągnięcia przedmiotu historii na trzy sfery czasowe – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, z oczywistym akcentem na czasy minione. Co więcej, podmiotem tak rozumianej historii nie musi być człowiek, lecz – w myśl podejścia posthumanistycznego – każda kategoria składająca się na badaną rzeczywistość. Szerokie definiowanie przedmiotu nauki historycznej wiąże się również z „re-konceptualizacją” historii jako res gestae. Historia to dzieje, dzieje bez cezur chronologicznych. Zakwestionować można zatem tradycyjny podział na prehistorię i historię, czego dowodem są współczesne projekty Deep History i Big History. Artykuł zwraca wreszcie uwagę na znaczenie filozoficznej refleksji nad historią. Obok teorii i metodologii oraz praktyki badawczej, składa się ona bowiem na model epistemologii historii (strukturę nauki historycznej). Tego typu rozciągnięcie spojrzenia na historię stało się fundamentem koncepcji „panhistorii” rozumianej jako jej wszechobecność.
Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny
E-mail: damian.beben@wp.pl.