Dostęp otwarty
ŚMIERĆ - „LUBIĘ TO!”
Bogdan ZELER1
Transformacje kulturowe i literackie
Język publikacji: polski
Artykuł w czasopiśmie
Transformacje Nr 1-2 (84-85) 2015, Data publikacji: 5 maja 2015r.
Słowa kluczowe: śmierć, fascynacja śmiercią, dekonstrukcja śmierci
Streszczenie Artykuł jest refleksją na temat zjawiska, obserwowanego w środowisku sieciowym, zwłaszcza na prasowych portalach internetowych - swoistej fascynacji śmiercią. Dobry news, budzący zainteresowanie czytelników, nastawiony jest na zainteresowanie czytelników, także internautów. Z drugiej strony sieć jest miejscem, w którym możemy odnaleźć świadectwa autentycznego przeżywania śmierci (np. blogi osób doświadczających śmierci osób bliskich, czy wręcz umierających). To nieustanne obcowanie ze śmiercią spowodowało, iż śmierć przestała być przedmiotem poważnej refleksji. Stała się tematem obłaskawionym, a refleksja nad nim trywialna. Śmierć weszła do świata pop kultury, zatraciła swój charakter, stała się przedmiotem gry: filmy o śmierci, wideoklipy, reklamy, gry komputerowe zasadzające się na zadawaniu śmierci i - co szczególnie ważne - wielokrotnym umieraniu awatarów, w których się wcielamy, zdegradowały śmierć do nieważnego epizodu. Szczególnego wymiaru kwestie nas interesujące nabierają w kontekście pojawienia się nowych nowych mediów, by użyć terminu zaproponowanego przez Paula Levinsona. Zjawiska te przez innych badaczy nazywane są mediami społecznościowymi, Web 2.0, bywają też określane jako sztuka ekranowana. Wszystkie te pojęcia odnoszą się do nowego sposobu uczestniczenia w kulturze, który w odróżnieniu od kultury „nowych mediów” nie polega na konsumpcji artefaktów (książek, filmów, wystaw etc.), ale zakłada aktywny udział w procesie twórczym. Levinson stwierdza, iż nowe nowe media mają charakter społecznościowy. Przykłady takich zachowań charakterystycznych dla społeczności internetowych odnajdujemy w działaniach osób komentujących wpisy na blogach, działalności edytorów Wikipedii, wymianie sądów na Facebooku, kreowanie awatarów w Second Life etc. O czym zaświadcza wizerunek facebookowej śmierci? Wydaje się, że śmierć na tym portalu społecznościowym pojawia się w kilku kontekstach. Po pierwsze jest realizacją ponowoczesnej tendencji do dekonstruowania śmierci, po drugie mieści się w dyskursie o śmierci charakterystycznym dla pop kultury, po trzecie pełni funkcje marketingowe – śmierć przyciąga uwagę, więc może służyć „sprzedaży” określonych wartości i ideologii, ale także konkretnych produktów. Na osobną uwagę i omówienie zasługują zamknięte grupy społecznościowe o nazwie Śmierć. Ze względu na ich hermetyczny charakter jest to jednak zadanie niezwykle trudne, a czasem wręcz niemożliwe. Wiadomo jednak, że grupują one osoby szczególnie śmiercią zafascynowa
Zakład Komunikacji Kulturowej, Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych, Uniwersytet Śląski w Katowicach
E-mail: bogdanzeler@gazeta.pl